Kronika – lata 1927 – 1931

W 1927 r. kościół budzki został wyposażony w Ołtarz Serca Jezusowego, ufundowany ze składek amerykańskich.
17 października 1927 r. Biskup Anatol Nowak wydał dekret zmieniający dotychczasową budzką ekspozyturę w rzeczywistą parafię.

 ANATOL
Z   BOŻEGO   ZMIŁOWANIA   I   ŚW.   STOLICY   APOSTOLSKIEJ  ŁASKI
BISKUP   PRZEMYSKI  OB. ŁAĆ

L.    6165/27.

DEKRET.

Pragnąc zaradzić potrzebom duchownym tych części gmin: Budy Łańcuckie, Korniaktów i Zmysłówka, które zbyt są odległe od swoich kościołów parafjalnych w Grodzisku Dolnem, Białobrzegach i Gniewczynie, na ponawiane od dawna prośby parafjan, po wysłuchaniu zdania stron interesowanych i Kapituły katedralnej, na mocy władzy przysługującej Nam z kanonu 1427 i art. X. konkordatu, niniejszym dekretem wydzielamy: a/ całą północną część gminy Budy Łańcuckie ograniczoną od południa rzeką Wisłokiem z parafji Grodzisko Dolne, b/ południową część gminy Zmysłówka zwaną „nad Budami" przylegającą do gminy Budy Łańcuckie i położoną na południowej stronie lasu z tejże parafji Grodzisko Dolne, c/ całą tę część wschodnią gminy Budy Łańcuckie, która dotąd należała do parafji Gniewczyna, d/ całą północną, część gminy Korniaktów ograniczoną od południa rzeką Wisłokiem, z parafji Białobrzegi, względnie Kosina, i dla całego tego obszaru ustanawiamy nową samoistną parafję pod nazwą Budy Łańcuckie, jako parafję na razie usuwalną, przynależną do dekanatu leżajskiego. Obszar parafji Budy Łańcuckie obejmuje wymienione wyżej części gmin Budy Łańcuckie, Korniaktów i Zmysłówka, i ograniczony jest: od strony południowej rzeką Wisłokiem od punktu przecięcia się z tą rzeką zachodniej granicy gminy Korniaktów aż do zetknięcia się z tą rzeką północno zachodniej granicy gminy Świętoniowa, dalej południową granicą gminy Budy Łańcuckie, która to granica jest zarazem północną granicą gminy Swiętóniowa dalej od strony wschodniej granicą gminy Budy Łańcuckie aż do zbliżenia się tej granicy do lasu gminy Zmysłówka, dalej od strony północnej brzegiem południowym tegoż lasu tak jednak, że na tychże krańcach lasu położona część gminy Zmysłówka zwana „nad Budami” i przylegająca do zabudowań Bud Łańcuckich a licząca obecnie 31 Nrów domów, przypada do parafji Budy Łańcuckie, dalej północną granicę gminy Budy Łańcuckie aż do jej zetknięcia się na północno-wschodnim krańcu z granicą gminy Korniaktów, wreszcie od strony zachodniej zachodnią granicą gminy Korniaktów aż do wspomnianego na początku zetknięcia się tej granicy z rzeką Wisłokiem. W ten sposób nowa parafja liczyć będzie domów mieszkalnych około 300, a parafjan około 1500.

Treść niniejszego dekretu należy ogłosić w najbliższą niedzielę wiernym nowej parafji w Budach Łańcuckich i parafji macierzystej w Grodzisku, a następnie sam oryginalny dekret należy starannie przechować w archiwum parafjalnem w Budach Łańcuckich, zaś jego odpis w archiwum parafji Grodzisko Dolne.

Budy prawe, wbrew pragnieniom mieszkańców, zostały przydzielone do parafii Świętoniowa. Po odczytaniu dekretu rozpoczęła się na dobre „wojna" z Kurią i księżmi, którzy musieli wykonywać zalecenia Kurii. Najtrudniejsze były sprawy pogrzebów.

Ksiądz proboszcz z Bud miał zakaz grzebania zmarłych z Prawej strony. Budzanie z prawej strony zignorowali postanowienie Biskupa. Jeden pogrzeb odprawili sami. Organista zaśpiewał im 5 psalmów, odmówili w kościele Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo, Dobry Jezu i poszli z kościoła na cmentarz.

Kuria Biskupia nakazała więc zamknąć kościół i bramę cmentarza. Do kościoła nie włamywano się, ale bramę cmentarza zdjęto z zawiasów i wchodzono z trumną na cmentarz, gdzie bez udziału kapłana grzebano zmarłego. Niezadowoleni, wnosili skargi przeciw Kurii do władz świeckich, które jednak nie podejmowały się rozstrzygania tych spraw, pozostawiając je kompetencjom Biskupa. Zwrócono się więc z prośbą do Biskupa, ale otrzymano odpowiedź odmowną.

Na takich niemiłych zatargach upłynął rok 1928. Rok ten był bardzo suchy. Urodzaje zbóż mierne. Siana prawie nie było.
Wraz z 1929 r. – połowa stycznia – nastała bardzo ciężka zima. Ogromne śniegi, zawieje, mrozy dochodzące do 43°C Życie prawie zamarło. Pociągi przestały kursować. W miastach zabrakło opału. Do kościoła w niedzielę przybywało bardzo mało ludzi. Przez dwa dni nie można było w ogóle odprawić Mszy św. – momentalnie wszystko zamarzało. (11-12 luty). W Środę Popielcową w kościele było zaledwie kilkoro ludzi. 8 marca jeszcze był mróz, ale już następne dni okazały się cieplejsze, mróz ustąpił, śniegi zaczęły topnieć. Nie doszło jednak do wylewu Wisłoka, choć ludzie bardzo się tego obawiali. Wielkanoc, 31 marca, była już bez śniegu, z dość dobrą pogodą. Zima wyrządziła duże szkody. Wyginęło dużo zwierzyny, ptactwa, wymarzły oziminy i drzewa, szczególnie sady.

Od 8 czerwca rozpoczęły się w parafii pierwsze „misje ludowe”, które prowadzili księża misjonarze z Krakowa: ks. Adam Piasecki i ks. Wincenty Zając ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy. Udział parafian w misjach był bardzo dobry. Rozdano kilka tysięcy Komunii św. – 7000 (sic!). Na zakończenie uroczystą Sumę celebrował rodak budzki, ks. Józef Matuszek, wikariusz w Jarosławiu.

W czasie parcelacji gruntu kupiono od hrabiego Potockiego starą karczmę. Po rozbiórce postanowiono z tego materiału wybudować dom parafialny. Jesienią 1929 r. wybudowano połowę, nakryto jednak dachówką całość, tzn. także drugą połowę, która miała tylko podwaliny, płatwie na słupach i dach. Nowy komitet kościelny, bez zgody ks. proboszcza sprzedał ten budynek Józefowi Kojdrowi za 500 zł. Tak skończyła się sprawa oświaty katolickiej w budzkiej parafii.

W 1930 r. wiara Budzan przeszła wielką próbę. Powstał Kościół Narodowy w sąsiednich Białobrzegach. Mieszkańcy przysiółka Dębno nie chcieli zgodzić się na przynależność do powstałej w 1920 r. parafii w Białobrzegach. Chcieli, jak dotychczas należeć do parafii w Żołynia. Zatargi z Kurią trwały od początku powstania białobrzeskiej parafii. Łagodzone były przez ks. proboszczów: ks. dziekana Tomasza Frankiewicza z Żołyni i ks. Augustyna Partykiewicza z Białobrzegów. W Białobrzegach nastąpiła zmiana ks. proboszcza; a w Żołyni zmarł ks. dziekan. Do obydwu parafii przybyli nowi księża proboszczowie nie znający sprawy. Kiedy ks. dziekan Czesław Broda z Leżajska, w czasie kazania w dzień odpustu Najświętszego Serca Jezusowego w Białobrzegach, zakomunikował wiernym najnowszą decyzję Kurii, podtrzymującą postanowienie o przydzieleniu lewobrzeżnych Białobrzeżan do parafii w Białobrzegach, niezadowoleni mieszkańcy zwrócili się do Hodurowców w Krakowie z prośbą o kapłana. Mieli z nimi kontakt już wcześniej. Teraz rozgoryczenie i złość stały się tak wielkie, że „odebrały im rozum". Narodowcy gorliwie wykorzystali nadarzającą się okazje. W lutym 1931 r. przysłali do Białobrzegów młodego kapłana. W krótkim czasie wybudowano prowizoryczny, drewniany kościółek, postarano się też o wszystkie potrzebne paramenta liturgiczne. Budzili wielkie zainteresowanie w okolicy. Na nabożeństwa narodowców ludzie przyjeżdżali nawet z Grzęski, przydzielonej do parafii w Świętoniowie. Wielka to łaska Boża, że nikt z parafii budzkiej nie dołączył do narodowców. Wręcz przeciwnie, napięcia w parafii powoli uspokajały się. Kuria Biskupia zażądała od Starostwa w Łańcucie, aby z kościelnego Komitetu budzkiego usunięto ludzi nieodpowiednich. Starostwo, wykorzystując swoje prawo, nakazało to  postanowienie wykonać w parafii.